Upadłość konsumencka – poradnik w sytuacjach kryzysowych

W naszym życiu mają miejsce różne zdarzenia, które bardzo często prowadzą do sytuacji w której nie jesteśmy już w stanie regulować naszych wymagalnych zobowiązań. Z praktyki wiem, że są to najczęściej zdarzenia od nas niezależne takie jak utrata pracy, ciężka choroba czy śmierć małżonka.

Zaczyna się najczęściej od niezliczonej ilości telefonów od firm windykacyjnych, sprawa w końcu trafia na wokandę sądową, a później do komornika. Wynagrodzenie za pracę zostaje zajęte w toku postępowania egzekucyjnego, czasami grozi nam obawa utraty miejsca zamieszkania. Sytuacja staje się krytyczna, a my mamy poczucie, że niewiele możemy już zrobić.

W takim wypadku zawsze należy rozważyć jakie są nasze realne szanse spłaty wymagalnych zobowiązań. Negocjacje z wierzycielem, w moim przekonaniu, należy podjąć przede wszystkim wówczas, gdy jesteśmy właścicielami nieruchomości i nie jesteśmy już w stanie, na skutek różnych okoliczności, regulować raty kredytu w dotychczasowej wysokości. Nadto negocjacje rozważyć należy również wtedy, gdy nasze problemy finansowe mają charakter przejściowy. W innych przypadkach niekiedy okazać może się, iż jedynym rozwiązaniem naszych problemów będzie złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej.

Tytułem wstępu wskazać należy, iż upadłość można ogłosić wobec dłużnika, który stał się niewypłacalny. W sprawach o ogłoszenie upadłości fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej z niewypłacalnością do czynienia mamy już na etapie, gdy utracimy zdolność do spłaty chociażby jednego wymagalnego zobowiązania. W praktyce sytuacje takie mają miejsce niezwykle rzadko i dotyczą przede wszystkim zobowiązań z tytułu zawartych umów o kredyt hipoteczny, gdy kwota zobowiązania przekracza wartość nieruchomości.

Pomimo jednak zaistnienia stanu niewypłacalności i złożenia przez nas wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej Sąd w niektórych wypadkach takiej upadłości może nie ogłosić. Przede wszystkim Sąd oddali wniosek o ogłoszenie upadłości wówczas, gdy dłużnik doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa. Winę umyślną można nam przypisać, gdy przykładowo zaciągniemy kilka kredytów, wiedząc, że za chwilę utracimy jedyne źródło dochodu, a uzyskane z zaciągniętych kredytów środki pieniężne przeniesiemy w drodze umowy darowizny na osoby trzecie. Z rażącym niedbalstwem do czynienia będziemy mieli wówczas, gdy w chwili zaciągania zobowiązań wiedzieliśmy, iż nasze możliwości zarobkowe nie pozwolą nam na ich spłatę.

Sąd oddali nadto nasz wniosek o ogłoszenie upadłości również wtedy, gdy w okresie dziesięciu lat przed złożeniem wniosku: w stosunku do nas prowadzono już postępowanie upadłościowe, jeżeli postępowanie to zostało umorzone z innych przyczyn niż na nasz wniosek, ustalony dla nas plan spłaty uchylono na podstawie art. 491(20) ustawy,  wbrew przepisom ustawy nie zgłosiliśmy w terminie wniosku o ogłoszenie upadłości, dokonana przez nas czynność prawna została uznana za dokonaną z pokrzywdzeniem wierzycieli. Ustawodawca pozostawił jednak furtkę decyzyjną w takich sytuacjach albowiem Sąd, może i w takich przypadkach ogłosić upadłość osoby fizycznej jeżeli jest to uzasadnione względami słuszności lub względami humanitarnymi. Istnieją również inne przyczyny z powodu których Sąd oddali nasz wniosek o ogłoszenie upadłości jednak to te wymienione wyżej mają najczęstsze zastosowanie, szczególnie wobec byłych członków zarządu spółek z ograniczoną odpowiedzialnością.

Z powyższych okoliczności wynika dla nas jeden wniosek o którym należy zawsze pamiętać, analiza naszej sytuacji faktycznej oraz prawnej jest konieczna, tak, aby nie przysporzyć sobie więcej problemów aniżeli korzyści ze złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej.

Jeżeli spełnimy wszystkie przesłanki pozytywne i nie zaistnieją przesłanki negatywne Sąd ogłaszając naszą upadłość wyznaczy sędziego-komisarza oraz syndyka. Z dniem ogłoszenia upadłości nasz majątek staje się masą upadłości, tracimy tym samym możliwość zarządu naszym majątkiem. Oznacza to, iż nie możemy przykładowo zbywać ruchomości czy nieruchomości. Pamiętajmy również, iż w skład masy upadłości wchodzi również nasze wynagrodzenie za pracę w części podlegającej zajęciu, pomimo, iż toczące się wobec nas postępowanie egzekucyjne zostało umorzone z dniem uprawomocnienia się postanowienia o ogłoszeniu upadłości.

Od dnia ogłoszenia upadłości zadaniem syndyka będzie przede wszystkim określenie co wchodzi w skład masy upadłości, sporządzenie listy wierzytelności, spieniężenie naszego majątku (czyli jego sprzedaż), a następnie dokonanie podziału uzyskanych ze sprzedaży środków pieniężnych pomiędzy poszczególnych wierzycieli. 

Z praktyki dla dłużników szczególne znaczenie ma zabezpieczenie ich interesów życiowych przed utratą miejsca zamieszkania. W sytuacji w której w skład masy upadłości wchodzi lokal mieszkalny lub dom jednorodzinny możemy zwrócić się do Sędziego-komisarza z wnioskiem o wydzielenie nam z sumy uzyskanej ze sprzedaży nieruchomości kwoty odpowiadającej czynszowi najmu lokalu w tej samej lub sąsiedniej miejscowości za okres od dwunastu do dwudziestu czterech miesięcy.

Po spieniężeniu majątku i rozdysponowaniu przez syndyka środków pieniężnych Sąd, co do zasady, ustali dla nas plan spłaty wierzycieli. W planie spłaty Sąd określa nadto w jakim zakresie i w jakim czasie, nie dłuższym niż trzydzieści sześć miesięcy, mamy obowiązek spłacać zobowiązania, które zostały uznane na liście, a które nie zostały zaspokojone w ramach postępowania upadłościowego, a także jaka część naszych zobowiązań, które powstały przed dniem ogłoszenia upadłości, ulegnie umorzeniu po wykonaniu przez nas planu spłaty. Ustalając plan spłaty Sąd bierze pod uwagę nasze możliwości zarobkowe, konieczność przeznaczenia części uzyskiwanego przez nas dochodu na zaspokojenie naszych potrzeb i osób, które pozostają na naszym utrzymaniu, wysokość niezaspokojonych wierzytelności i realność ich zaspokojenia.

Sąd może również odstąpić od ustalenia planu spłaty wierzycieli i umorzyć nasze zobowiązania wówczas, gdy nasza sytuacja osobista wskazuje, iż nie jesteśmy zdolni do dokonywania jakichkolwiek spłat w ramach planu spłat wierzycieli. Z praktyki z taką sytuacją będziemy mieli do czynienia wtedy, gdy jesteśmy niezdolni do wykonywania jakiejkolwiek pracy.

Z dniem uprawomocnienia się postanowienia o umorzeniu naszych zobowiązań albo ustaleniu dla nas planu spłaty kończy się postępowanie upadłościowe.

Po wykonaniu przez nas obowiązków określonych w planie spłaty wierzycieli Sąd wydaje postanowienie o stwierdzeniu wykonania planu spłaty i umorzeniu zobowiązań upadłego.

Na koniec wskazać należy, iż artykuł ten z całą pewnością nie jest źródłem odpowiedzi na wszelkie pytania dotyczące upadłości konsumenckiej ma jednak za zadanie przybliżyć czytelnikowi  czym w istocie jest upadłość konsumencka, jaki jest przebieg postępowania upadłościowego, a także jakie warunki musi spełniać dłużnik, aby możliwym było w ogóle ogłoszenie wobec niego upadłości konsumenckiej.

Adwokat Marta Świderska

prowadzi indywidualną kancelarię adwokacką

Kancelaria Adwokacka Adwokat Marta Świderska

ul. Kraszewskiego 5 05-800 Pruszków

www.adwokatswiderska.pl