Izba Pamięci Hufca ZHP Pruszków (Filia Muzeum Harcerstwa)

„Zapytacie: czy warto być harcerskim muzealnikiem? Odpowiem Wam, że tak. Że służba harcerska winna odbywać się na różne sposoby, a każdy kto raz przypiął Krzyż Harcerski na sercu, powinien realizować ją na takim polu, na którym sprawdza się najlepiej. Ja znalazłem swoje pole w Muzeum Harcerstwa”.

Phm. Paweł Bezak

Młodzieżowy Dom Kultury w Pruszkowie – Pałacyk Sokoła. Zna go każdy mieszkaniec Pruszkowa. Miejsce spotkań, spacerów i zabaw przy pałacykowej fontannie.  Z wejściem do środka bywa już różnie. A naprawdę warto…  Znajdziemy tam bowiem pierwszą oficjalną Filię Muzeum Harcerstwa w Polsce – Izbę Pamięci Hufca ZHP Pruszków. Muszę przyznać, że byłam pod wielkim wrażeniem tego, co zobaczyłam. Ogromna ilość zebranych dokumentów i pamiątek. Bogactwo historii pruszkowskiego harcerstwa ukazane w rewelacyjny sposób – powierzchnia wystawiennicza nieduża, ale doskonale zaaranżowana. O szczegóły postanowiłam zapytać kustosza Izby Hufca – podharcmistrz Monikę Pawełczyńską-Ślusarczyk HR[1]. To wyjątkowe miejsce powstało dzięki pasji historycznej właśnie dh Moniki. W 2012 r. Naczelnik ZHP hm. Małgorzata Sinica mianowała ją instruktorem Muzeum Harcerstwa. Co ciekawe, dh Monika jest najmłodszym instruktorem tej instytucji.

Red.: Kto był inicjatorem powstania Izby Pamięci Hufca ZHP Pruszków i w jakich okolicznościach zrodził się pomysł o jej utworzeniu?   

dh Monika Pawełczyńska-Ślusarczyk: Pomysł stworzenia Izby Pamięci zrodził się z chwilą śmierci jednego z dawnych komendantów hufca hm. Zdzisława Kowalczyka. Hm. Beata Pawełczyńska jako komendant Hufca ZHP Pruszków chciała napisać rozkaz z informacją o śmierci druha i przy okazji podać podstawowe informacje z jego życia prywatnego i harcerskiego. I tu pojawił się problem. W hufcu nie było jakiejkolwiek informacji, czynni instruktorzy nie byli w stanie nic powiedzieć, nawet seniorzy rozkładali ręce. Nie mogliśmy dotrzeć do żadnej rzetelnej informacji. Zaistniała sytuacja była nie do pomyślenia – nikt nic nie wie o wieloletnim instruktorze. Poczucie bezsilności zainicjowało dalsze działania. Druhna Beata Pawełczyńska obiecała sobie, że za jej kadencji powstanie zbiór pamiątek i wiadomości dotyczących historii hufca. Słowa dotrzymała. Jednak nikt nie podejrzewał, że inicjatywa tak bardzo się rozrośnie. Izba Pamięci Hufca ZHP w Pruszkowie stała się bowiem pierwszą oficjalną Filią Muzeum Harcerstwa w Polsce! Okres powstawania Izby Hufca wiązał się także z pracą nad gromadzeniem informacji potrzebnych do wydania publikacji o historii powojennej hufca[2]. Przy okazji pisania książki, zbierałam także pamiątki. Wszystko to odbywało się w ramach mojej próby podharcmistrzowskiej[3].

Red.: Ile trwało gromadzenie pamiątek, kto opracował ekspozycję, z jakich źródeł pochodzą eksponaty?

dh Monika Pawełczyńska-Ślusarczyk: Aktywne zbieranie pamiątek przez zespół harcerzy trwało od początku 2010 r. do 24 września 2011 r., kiedy to nastąpiło oficjalne otwarcie i poświęcenie Izby podczas obchodów 90-lecia hufca ZHP w Pruszkowie. Izba jest dziełem wielu członków hufca. Założenia ekspozycji były opracowane spontanicznie. Wszystko zależało od przedmiotów, które udało nam się zebrać. Pomysł na kształt i opracowanie wizualne Izby, sposób „potraktowania” pamiątek są zasługą komendanta hufca oraz przyszłego kustosza tego miejsca. Tuż przed otwarciem nawiązaliśmy kontakt z Muzeum Harcerstwa, co zaowocowało ścisłą współpracą trwającą do dziś. Eksponaty pochodzą ze zbiorów hufca, jednak większość to przedmioty od prywatnych darczyńców.

Red.: A czy każdy może przyjść i  zwiedzić Izbę?

dh Monika Pawełczyńska-Ślusarczyk: Izbę Pamięci Hufca może zwiedzić bezpłatnie każdy zainteresowany. Czynna jest w drugie i czwarte czwartki miesiąca w godz. 18.00-19.30 na dyżurze członków zespołu Izby. Osoby chcące wesprzeć Izbę mogą wpłacić darowiznę na konto hufca. Chciałabym w tym miejscu wymienić zespół Izby – ich ciężka praca zasługuje na wyróżnienie: pwd Artur Pawełczyński, pwd Daria Madeja, pion. Klaudia Sadowska i dh Aleksandra Majka. Bardzo Wam dziękuję za zaangażowanie. Warto podkreślić, że Izba jest pierwszą oficjalną filią Muzeum Harcerstwa w Polsce. Ponieważ była to pierwsza tego typu inicjatywa, musieliśmy wypracować drogę jaką musi przejść jednostka hufca, aby stać się filią Muzeum Harcerstwa i jak ma wyglądać praca przy przygotowaniu izby pamięci.

W tym miejscu warto przytoczyć fragment Sprawozdania Naczelnika i Głównej Kwatery ZHP: „W odpowiedzi na prośbę zgłoszoną przez Komendę Hufca ZHP Pruszków, po zapoznaniu się z warunkami i możliwościami, podjęto decyzję o powołaniu tam pierwszej filii Muzeum Harcerstwa. (…) Muzeum Harcerstwa przyjęło do swych zbiorów kolekcję pamiątek harcerskich Hufca ZHP Pruszków (zawierającą 264 obiekty) i przekazało ją w formie depozytu bezterminowego do Izby Pamięci w Pruszkowie, której nadało jednocześnie status Filii Muzeum Harcerstwa. Kustoszem zbiorów została phm. Monika Pawełczyńska-Ślusarczyk, która obejmując tę funkcję została powołana w skład zespołu instruktorskiego Muzeum Harcerstwa”[4].

Red.: Najważniejsze miejsca w Pruszkowie związane z harcerstwem? 

dh Monika Pawełczyńska-Ślusarczyk: Takich miejsc jest bardzo dużo, polecam spacer po Pruszkowie z moją książką „Zarys historii Harcerstwa w Pruszkowie w latach 1945-2011, Pruszków 2011”[5] w ręku. Opisuje powojenną historię Hufca Pruszków. Chcąc przejść szlakiem harcerstwa pruszkowskiego można udać się m.in. na ul. Dobrą 8 (mieścił się tam hufiec), do Młodzieżowego Domu Kultury przy ul. Kościuszki 41, na skwer harcerski przy ul. Lipowej z tablicą upamiętniającą 90-lecie hufca w Pruszkowie i dębem przypominającym setną rocznicę harcerstwa na ziemiach polskich. Dalej mamy teren byłego obozu Dulag 121, gdzie obecnie można skorzystać z oferty Muzeum Dulag 121 dla zwiedzających. Pruszków skrywa także wiele tablic pamiątkowych poświęconych związanych z harcerstwem, m.in. tablica Chajęckiego[6], tablica przy dawnej bursie przy ul. Szkolnej, tablica pamiątkowa zamieszczona na budynku Zespołu Szkół Ogólnokształcących im. Tomasza Zana przy ul. Daszyńskiego 6 oraz tablice w kościele św. Kazimierza w Pruszkowie i kościele Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny na Żbikowie.

Red.: Misją Izby Pamięci Hufca jest ocalenie harcerskiej historii od zapomnienia – ludzie, ktkładem postaw wartych uwagi i naśladowania.  A jakie są główne cele na 2014 r. harcerzy opiekujących się Izbą Pamięci Hufca?

 dh Monika Pawełczyńska-Ślusarczyk:Przede wszystkim koncentrujemy się na zabezpieczaniu pamiątek, które znalazły swoje miejsce na ekspozycji oraz przyjmujemy nowe artefakty. Ponad to jesteśmy zobowiązani do składania raportów z działalności do Muzeum Harcerstwa, z którym współpracujemy w ciągu roku, m.in. przy organizacji Nocy Muzeów czy pikników. Uczestniczymy także w działaniach, których celem jest digitalizacja każdej pamiątki – fotografowanie, katalogowanie w miejscu ogólnodostępnym w sieci. W inicjatywie wspiera nas dh Karol Niciński[7].

Nie ma najmniejszej wątpliwości, że Izba Pamięci Hufca ZHP Pruszków jest jednym z najciekawszych miejsc Pruszkowa, gdzie warto skierować swoje kroki. Liczę, że rozmowa z dh Moniką Pawełczyńską-Ślusarczyk zachęciła przyszłych zwiedzających, którzy niebawem zawitają głodni niemałej dawki wiedzy historycznej okraszonej pasją i zaangażowaniem  młodych ludzi.

Rozmowę przeprowadziła Agnieszka Praga

Facebook Hufca ZHP Pruszków: https://www.facebook.com/IzbaPamieci.Pruszkow?fref=ts

e-mail: izbapamieci.pruszkow.zhp@wp.pl

[1] Harcerka Rzeczypospolitej – nazwa stopnia harcerskiego.

[2] Monika Pawełczyńska-Ślusarczyk, Zarys historii Harcerstwa w Pruszkowie w latach 1945-2011, Pruszków 2011.

[3]próba podharcmistrzowska – rozpisane zadania stanowiące tzw. próbę na stopień, przyznawany po ich wykonaniu.

[4]Sprawozdanie Naczelnika i Głównej Kwatery ZHP za okres od grudnia 2009 r. do grudnia 2013 r., s. 292, źródło: http://zjazd.zhp.pl/download/druki/38Z_D04_uzupelnione_sprawozdanieGKZHP2013_20131122.pdf (dostęp z dn. 11.04.2014 r.).

[5] Dostępna w wersji pdf pod linkiem: http://historia.pruszkow.zhp.pl/1945-obecnie/

[6] Na budynku u zbiegu ul. Niecałej i ul. Drzymały.

[7] Webaster i szef ds. promocji i wizerunku Hufca ZHP Pruszków.